نقدی بر مستند دکترین شوک ساخته مت وایت‌کراس و مایکل وینترباتم
فیلم دکترین شوک براساس کتاب نائومی کلاین با نام " دکترین شوک: ظهور سرمایه‌داری فاجعه" ساخته شده است که در سال 2007 به فروش بالایی دست پیدا کرد و در آن نویسنده سیاست های بازار آزاد را در کشورهای شوروی و امریکا به عنوان نشانه ای در جهت تهاجم های نظامی دانسته است. کلاین در ابتدای مقدمه‌ی کتاب با آوردن نقل قولی از دکترین نظامی آمریکا برای جنگ با عراق می‌نویسد: "عملیات شوک و ارعاب شامل هراس آفرینی‌ها، ایجاد مخاطرات و ویران‌گری‌هایی است که برای عامه‌ی مردم، نیز عناصر و بخش‌های مشخصی از جوامعِ تهدیدکننده‌ی ما و رهبران‌شان غیر قابل درک است. طبیعت نیز با گردبادها، توفان‌های سهمگین، زلزله‌ها، سیل‌ها، آتش‌سوزی‌های مهار نشدنی، قحطی‌ها، و بیماری‌ها می‌تواند شوک و ارعاب ایجاد کند." خانم نائومی کلین در مستند دکترین شوک به سوءاستفاده ابر شرکت‌های چند ملیتی در استفاده از حوادثی چون، جنگ، حملات تروریستی، کودتا و حوادث طبیعی که از آن به عنوان شوک اول یاد می‌کند، می پردازد و در مرحله دوم به بنگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ را که با استفاده از قدرت سیاسی و سیاستمداران وابسته به خود در جهت طرحی برنامه ریزی شده استفاده می کند، یاد می کند. در این میان افرادی که با موج دوم شوک، به مقابله برمی‌خیزند با شوک سومی که شامل پلیس، ارتش، زندان و بازجوئی است روبرو و سرکوب می‌شوند.
جالب اینجا است که یکی از کارگردانان این اثر فیلمسازی مطرح به نام مایکل وینترباتم بوده که تاکنون برای فیلم های «به سارایوو خوش آمدید»، «سرزمین عجایب»، «جاده ای به گوانتانامو»، «در این دنیا»، «اصول ترساندن»،«جنوا» و «قاتل درون من» جوایز متعددی از جشنواره های گوناگون دریافت کرده است. توانایی بصری وینترباتم به همراه همکارش مت وایت‌کراس در این فیلم کاملا مشهود است و فسلمساز سعی کرده که با نگاهی واقع گرا به خلق نگاهی که در شرایط امروز سرمایه داری حاکم است بپردازد. فیلمسازان در این اثر نشان می‌دهند که برای اجرای برنامه‌های اقتصادی نولیبرال، ازجمله نسخه‌های تجویزی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی چگونه جامعه از طریق شوک، وادار به اطاعت و پذیرش برنامه‌هایی می‌شود که در شرایط عادی برای توده‌های مردم بسیار نامطلوب است.
این مستند همچنین مشکلاتی را که به عمیق تر شدن شکاف طبقاتی، بروز بحران ها و بی ثباتی های اقتصادی و ضعیف شدن هر چه بیشتر اقشار فقیر در کنار حذف حداکثری حمایت های اجتماعی اشاره کرد، بعه نمایش در می آورد. با وجود این مشکلات طبق آنچه «میلتون فریدمن»، اقتصاددان لیبرال آمریکایی بیان می کند، برقراری نظام بازار آزاد در یک حکومت دموکراتیک که نیازمند رضایت بالای مردم است، جز با ایجاد یک شوک و پراکندن ترس و وحشت و نابسامانی و حل این بحران توسط یک نهاد لیبرالی برای جلب رضایت مردم و کسب قدرت غیرممکن است. ماجراهایی بسیار از طریق سیاستمداران حاکم در غرب که با حوادثی مثل «کودتای یلسن در روسیه پس از فروپاشی جماهیر شوروی»، «حمله انگلستان به جزایر فالکلند در دوره تاچر»، «حملات یازده سپتامبر» و «جنگ عراق»، همگی به نمونه هایی از شوک های ایجاد شده برای اسقرار و مستحکم کردن نظام لیبرالیسم هستند.
مستند
دکترین شوک محصول سال 2009 فرانسه می باشد که به نقد سیاست های حاکم در
شرکت های غربی می پردازد که با نگاهی توام با نگره ای سیاست زده از سوی
غربی ها به پیش روی جاه طلبانه خود ادامه می دهد.
نوشته مرتضی اسماعیل دوست بر گرفته از سایت آوینی‌فیلم
